>>  22 września

1945 - Komisja Szacunkowa

22 września 1945 r. Wojewoda Białostocki Stefan Dybowski powołał Komisję Szacunkową w składzie: Bernard Matejko – przedstawiciel Wojewody Białostockiego, Wacław Sztachelski – przedstawiciel Wojewódzkiego Urzędu Ziemskiego i lejtenant A.A Smirnow – przedstawiciel Rady Wojennej Armii Czerwonej. Zadaniem Komisji było oszacowanie szkód wyrządzonych przez przemarsz Wojsk Armii Czerwonej oraz przepędzanie bydła i koni z Niemiec do ZSRR przez województwo białostockie. Władze gminne skarżyły się do wojewody na tabory sowieckie wędrujące z Niemiec do ZSRR, które zatrzymując się na noclegi na polach niszczyły zasiewy, wyrąbywały lasy. Żołnierze sowieccy zabierali mieszkańcom wsi żywność i sprzęty gospodarskie. Na trasach wypasano stada koni i krów zabranych z Niemiec. Masowo zabierano też drewno użytkowe ze składnic kolejowych, a personel nadleśnictw nie miał możliwości powstrzymania tej samowoli. Także rolnicy, którzy spróbowali przeciwstawiać się tym grabieżom byli narażeni na utratę zdrowia (pobicia), lub życia, gdyż żołnierze sowieccy bez skrupułów używali broni. Władze wojskowe sowieckie zarówno na skargi poszkodowanych czy też skargi starostów i wójtów nie reagowały i zbywały interweniujących formalnymi obietnicami. Wobec tego sołtysi wielu wsi w województwie białostockim zwracali się do władz wojewódzkich o przysłanie oddziałów milicji lub wojska, które by chroniły wioski przed tymi grabieżami.

Podczas swych prac Komisja oszacowała, iż w roku 1944/45 straty spowodowane przez Armię Czerwoną wyniosły łącznie 188219599 zł, w tym 155569674 zł w płodach rolnych i 32649925 zł w inwentarzu i sprzęcie. Wojewoda Białostocki zwrócił się do Ministerstwa Aprowizacji i Handlu o wypłacenie odszkodowań rolnikom, którym zniszczono plony lub wobec, których dokonano rabunku. Ministerstwo zakomunikowało, iż mimo usilnych starań nie udało się uzyskać rekompensaty ze strony rządu ZSRR i wobec tego za szkody rolnicy nie otrzymają żadnych rekompensat.

Marek Kietliński

Informacje dotyczące postępowania oddziałów sowieckich stacjonujących na Białostocczyźnie w latach 1944 – 1945 znajdują się w zespole archiwalnym: Urząd Wojewódzki Białostocki 1944-1950, sygn. 22, 24, 642, 643, 645