1944 - Administracja województwa białostockiego

Na pierwszym posiedzeniu Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku, odbytym 28 sierpnia 1944 r. jeden z jej członków, Henryk Rożkowski, wystąpił z wnioskiem o skoncentrowanie kierownictwa życiem wojewódzkim w rękach jednej osoby. Zaproponował kandydaturę Jerzego Sztachelskiego na stanowisko wojewody białostockiego. W głosowaniu jawnym Rada jednogłośnie przyjęła uchwałę, w której funkcję wojewody powierzono J. Sztachelskiemu, który jednocześnie był przewodniczącym Wojewódzkiej Rady Narodowej, koncentrując w ten sposób władzę państwową i samorządową.

Władze Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego powierzyły J. Sztachelskiemu kierowanie urzędem wojewódzkim do czasu wyboru nowego wojewody.

W chwili powołania władz wojewódzkich obszar województwa białostockiego rozciągał się na miasto Białystok oraz powiaty: białostocki, bialskopodlaski, sokolski, wyskomazowiecki, oraz częściowo na powiat augustowski, suwalski i łomżyński. Augustów został zajęty przez oddziały sowieckie 24 października 1944 r., Suwałki – 24 października 1944 r., a Łomża 13 września 1944 r. Powiat grajewski wszedł w granicy państwa polskiego 25 stycznia 1945 r. 7 lipca 1945 r. do obszaru województwa białostockiego włączone zostały trzy powiaty: Ełk, Gołdap i Olecko. W 1948 r. powstał powiat kolneński.

5 października 1944 r. wojewoda wydał zarządzenie o organizacji władz administracyjnych skierowane do kierowników władz i urzędów na terenie województwa białostockiego, w którym poinformował, że

- władzą administracji II – ej instancji na obszarze województwa jest wojewoda; organem jego przy pomocy, którego załatwia on sprawy, należące do jego kompetencji jest Urząd Wojewódzki.

- władzę administracji ogólnej I – ej instancji na obszarze powiatu pełni starosta powiatowy, organem jego przy pomocy, którego załatwia on sprawy, należące do jego kompetencji jest Starostwo Powiatowe.

- organami wykonawczymi samorządu terytorialnego w miastach są Zarządy Miejskie, w województwach – Wydziały Wojewódzkie, w powiatach – Wydziały Powiatowe, w gminach Zarządy Gminne - wybierane przez odnośne terenowe Rady Narodowe.

- Rady Narodowe, które dotychczas pełniły wszystkie funkcje władzy państwowej i samorządowej pozostaną jedynie jako:

a) organa uchwalające i stanowiące samorządu terytorialnego,

b) czynnik kontroli społecznej nad działalnością organów wykonawczych państwowych

    i samorządowych.

Przedstawiony powyżej schemat działalności administracji w województwie białostockim funkcjonował do 1950 r.

Marek Kietliński

Informacje dotyczące postępowania dotyczące początków administracji znajdują się w zespole archiwalnym: Urząd Wojewódzki Białostocki 1944-1950, sygn. 34, oraz zespole archiwalny Wojewódzkiej Rady Narodowej 1944 – 1950, sygn. 43.