>>  2 sierpnia

1919 - Utworzenie województwa białostockiego

2 sierpnia 1919 r. Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej przyjął ustawę o tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji. Ustawa przewidywała również podział obszaru byłego zaboru rosyjskiego na 5 województw. W liczbie nowo powstałych jednostek znalazło się również województwo białostockie, które obejmowało byłą gubernię łomżyńską, tj. powiaty kolneński, łomżyński, ostrołęcki, ostrowski, szczuczuński i wysokomazowiecki, trzy powiaty byłej guberni suwalskiej tj. suwalski, augustowski oraz sejneński, a także trzy powiaty byłej guberni grodzieńskiej tj. białostocki, sokólski oraz bielski.

Siedzibę władz wojewódzkich ustalono w Białymstoku, ponieważ miasto to miało potencjał rozwojowo – gospodarczy i ludnościowy, a poza tym leżało na skrzyżowaniu szlaków komunikacyjnych, zwłaszcza linii kolejowych wiodących z Warszawy do Moskwy, z Warszawy do Wilna i z Brześcia przez Grajewo do Prus Wschodnich. Województwo białostockie liczyło piętnaście powiatów, zajmowało powierzchnię 32 518 km² z ludnością 1305 tys. osób. Pod względem powierzchni województwo zajmowało drugie miejsce w kraju, znajdowały się na jego terenie trzy uprzednio gubernialne miasta – Grodno, Łomża, Suwałki.

Na czele województwa stał wojewoda, który był przedstawicielem rządu, sprawującym z jego ramienia władzę państwową i odpowiedzialnym wobec niego za zarządzanie województwem. Organem opiniodawczym wojewody była rada wojewódzka złożona z przedstawicieli sejmików i rad miejskich, stanowiących powiaty orz przedstawicieli poszczególnych działów administracji państwowej. Przewodniczącym rady był wojewoda.

Urząd Wojewódzki Białostocki rozpoczął swą działalność na początku lutego 1920 r. Pierwszym wojewodą był Stefan Bądzyński.

Jedyną zmianą terytorialną, jaką przeprowadzono w województwie w okresie międzywojennym było odłączenie 1 kwietnia 1939 roku powiatu łomżyńskiego, ostrołęckiego oraz ostrowskiego i przyłączenie ich do województwa warszawskiego, przez co obszar województwa białostockiego zmniejszył się do 25 939 km².

W 1939 roku obszar województwa białostockiego nie miał jednolitego charakteru pod względem narodowościowym, gospodarczym czy kulturalnym. Skład narodowościowy w województwie było korzystny dla Polaków – stanowili oni 66,8% ogółu ludności, Białorusini stanowili 18%, Żydzi stanowili 12% ludności, Rosjanie – 2,6%, Niemcy – 0,4%, zaś Litwini – 1,15%. Tak więc Polacy stanowili 67% ogółu mieszkańców, zaś mniejszości narodowe stanowiły 33%.

Informacje dotyczące dziejów województwa białostockiego w latach 1920-1939 znajdują się w zespołach archiwalnych: Urząd Wojewódzki Białostocki 1920-1939; Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Białymstoku 1948 – 1990, sygn. 3067, a także w publikacji Białystok Ilustrowany. Zeszyt pamiątkowy wydany pod redakcją Antoniego Lubkiewicza, nakładem Komitetu Powitania Naczelnika Państwa i wojsk powracających z frontu. Białystok 1921 r.

Marek Kietliński