1973 - Centralne Dożynki w Białymstoku

W styczniu 1972 r. ze stanowiska I Sekretarza KW PZPR w Białymstoku odwołano Arkadiusza Łaszewicza. Na jego miejsce przybył z Warszawy Zdzisław Kurowski, wcześniej przewodniczący Związku Młodzieży Wiejskiej. Nowy sekretarz związany z tzw. „szkołą warszawską”, spoza układu miejscowego, wymienił partyjnych aparatczyków zastępujących ich często osobami z grona swoich znajomych. Ściągnął też fachowców, m.in. Klemensa Krzyżagórskiego, Janusza Weroniczaka, który objął funkcję redaktora naczelnego Radia Białystok. Za jego rządów powstał sławny na całą Polskę tandem reporterów Andrzej Bartosz i Wiesław Janicki, z ich słynnym „Teatrem naturalnym”. Zaczęło się tak zwane przyspieszenie białostockie. Poprawiła się sytuacja ekonomiczna województwa białostockiego, które dostało większe środki z budżetu państwa. W latach 1972 - 1975 środki miały być one przeznaczane na rozwój rolnictwa, w tym m. in. na PGR. Władze ubolewały, iż Państwowe Gospodarstwa Rolne zajmowały tylko 100 tys. hektarów, co stanowiło 8% powierzchni użytków rolnych. Partyjni planiści zakładali szybki wzrost produkcji zwierzęcej. Do hodowli bydła potrzebne były pasze a na Białostocczyźnie występowała duża ilość użytków zielonych. Znaczne obszary łąk, szczególnie w dolinach rzek, poddawano intensywnej melioracji, która uznana została za podstawowy czynnik rozwoju białostockiego rolnictwa. Powstał kombinat łąkarsko – paszowy „Wizna” w Grądach Woniecku.   

Aby wzmocnić propagandowo te tendencje w KC PZPR podjęto decyzję, iż 2 września 1973 r. w Białymstoku odbędą się Centralne Krajowe Dożynki. Rozpoczęły się gorączkowe prace i porządkowanie miasta. Przebudowany został Rynek Sienny, do użytku oddano węzeł komunikacyjny przy zbiegu ulic Zwycięstwa, Hetmańskiej i Gagarina (obecnie Aleja „Solidarności”). Powstawały nowe pawilony i obiekty wystawowe, w tym „spodki” u podnóża wzgórza św. Rocha. Zmodernizowany został stadion „Gwardii”, rozpoczęto budowę amfiteatru. W trakcie wznoszenia był też Dom Handlowy „Centrum”. Na powierzchni 8 hektarów urządzono wystawę rolniczą. Gruntownie zmodernizowano drogę łączącą Białystok z Warszawą, wyrównując jej nawierzchnię i budując zatoczki dla autobusów.

2 września 1973 r. do Białegostoku przybyli przedstawiciele najwyższych władz PRL z Edwardem Gierkiem, Henrykiem Jabłońskim i Piotrem Jaroszewiczem na czele. Starościną dożynek była pracownica PGR Gołdap II Wiera Martynowicz, zaś starostą Jan Jabłonowski, rolnik indywidualny ze wsi Jabłonowo – Wypychy w powiecie łapskim. W pokazów dożynkowych wystąpiło ponad 3,5 tys. uczestników, na trybunach zasiadło kilkanaście tysięcy osób.

Informacje dotyczące przebiegu Dożynek znajdują się w zespole archiwalnym Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Białymstoku 1948-1990 pod sygn. 1322 i 1323. W zespole KW PZPR znajdują się także fotografie z Centralnych Dożynek pod sygn. 370/4.

Marek Kietliński