1928 - Powstanie Koła Miast Województwa Białostockiego

Na obszarze województwa białostockiego w jego przedwojennych granicach znajdowało się 49 miast, żyło w nich ponad 350 tys. mieszkańców, co stanowiło 24 % populacji województwa. Miastami wydzielonymi były Białystok, Grodno, Łomża i Suwałki, ich włodarze nosili tytuły prezydentów. Największą rolę odgrywał Białystok, będący stolicą województwa. Dalej wyróżnić można cztery miasta powiatowe liczące od 10 do 20 tys. mieszkańców. Były to: Augustów, Ostrołęka, Ostrów Mazowiecka i Wołkowysk. Na ich czele stali burmistrzowie. Dalej było dziewięć miast liczących od 5 do 10 tys. mieszkańców: Bielsk Podlaski, Grajewo, Kolno, Krynki, Łapy, Siemiatycze, Sokółka, Szczuczyn, Zambrów. Trzynaście miast liczyło od 3 do 5 tys. mieszkańców. Były to: Brańsk, Ciechanowiec, Dąbrowa, Goniądz, Knyszyn, Sejny, Skidel, Starosielce, Świsłocz, Tykocin, Wasilków, Wysokie Mazowieckie i Zabłudów. Najmniejsze miasta w województwie liczyły poniżej trzech tysięcy mieszkańców. Do grupy tej należały: Boćki, Brok, Choroszcz, Drohiczyn, Druskienniki, Indura, Jedwabne, Kleszczele, Mielnik, Narew, Nowogród, Nowy Dwór, Odelsk, Rajgród, Sokoły, Stawiski, Suchowola, Supraśl i Suraż.

W województwie białostockim przeważały miasta małe, pod względem gospodarczym słabe i biedne, którym brakowało dostatecznych sił i środków do samodzielnego i dynamicznego rozwoju. Magistraty często były niewystarczające przygotowane do pracy samorządowej, borykały się z kłopotami finansowymi i brakiem fachowej kadry. Zdając sobie sprawę z tego, że pojedyncze działania skazane są na niepowodzenie, członkowie samorządów miejskich postanowili skoordynować swe działania.

27 października 1927 r. w sali obrad Rady Miejskiej zebrało się na roboczym spotkaniu dziewięćdziesięciu czterech delegatów poszczególnych miast. Obrady otworzył prezydent Białegostoku Michał Ostrowski, który wszystkich przywitał i omówił cel zebrania. Po burzliwej dyskusji zatwierdzony został statutu Koła Miast Województwa Białostockiego, jako osobnego oddziału prowadzącego działalność w ramach Związku Miast Polskich. Na siedzibę Koła wybrany został Białystok. Powstał Zarząd Koła w składzie: Wawrzyniec Bagiński – burmistrz Zambrowa, Wawrzyniec Gałaj – prezydent Suwałk, Michał Ostrowski – prezydent Białegostoku, Stanisław Leśniewski – burmistrz Ostrowi Mazowieckiej, Kazimierz Łaszkiewicz – wiceprezydent Grodna, Mieczysław Niemczyk – radny Skidla, Kazimierz Rogalewicz – prezydent Grodna, Władysław Olszyński – radny Białegostoku, Wacław Perlitz – burmistrz Grajewa, Józef Wasilewski – wiceburmistrz Wołkowyska, Maksymilian Ziemilski – radny Białegostoku, Władysław Żarniewicz – burmistrz Bielska Podlaskiego. Po wyborze władz wybrano też odpowiednie komisje robocze, przygotowano harmonogram prac.

Zarząd opracował także pieczęć okrągłą, na której widniały herby czterech miast wydzielonych. Koło wspomagało także finansowo dziennik Głos Obywatela, który poruszał problemy życia społeczno – samorządowego na terenie województwa, oraz Wojewódzkie Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Kulturą, Sztuką oraz Pomnikami Przyrody „Lechia”.

Działalność Koła Miast Województwa Białostockiego spotkała się ze zrozumieniem rad miejskich na obszarze województwa. Z czterdziestu dziewięciu tylko dwa nie wzięły udziału w pracy Koła. Były to Dąbrowa i Łapy.

Marek Kietliński

Informacje dotyczące powstania Koła Miast Województwa Białostockiego znajdują się w zespole archiwalnym Urząd Wojewódzki Białostocki 1920 1939, sygn. 310 oraz cennych publikacjach źródłowych: Koło Miast Województwa Białostockiego. Organizacja, Białystok 1930, Samorząd Białostocki Jednodniówka, Białystok 1928.