>>  30 czerwca

1895 - Powstanie Białostockiej Manufaktury

„Eugeniusz Becker i Spółka”

- pierwszej spółki akcyjnej w Białymstoku.
 

Dnia 30 czerwca 1895 roku zawiązała się spółka akcyjna w Białymstoku pod nazwą Białostocka Manufaktura „Eugeniusz Becker i Spółka”. Była to pierwsza spółka tego typu w Białymstoku. Do roku 1914 oprócz ww. o takim charakterze powstały Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Domów „Ritz” oraz Białostockie Towarzystwo Elektryczności.

30 września 1895 r. w Białymstoku, w domu przy ulicy Aleksandrowskiej, należącym do S. Wysockiego zebrała się grupa dwunastu poważnych obywateli. Byli to: August Moes, Eugeniusz Becker, Gustaw Becker, Adolf Buchholtz, Ernest Buchholtz, Bronisław Werner, Jan Bardziński, Erwin Berendt, Maks Berendt, Henryk Brüggeman, Jan Szwabe oraz Władysław Ciechanowski. Wszyscy uczestnicy tego spotkania byli ludźmi zamożnymi. Sześciu spośród nich było kupcami pierwszej lub drugiej gildii (tzn. że zaliczali się do najbogatszych mieszkańców miasta), dwie osoby legitymowały się szlachectwem, jedna osoba była posiadaczem ziemskim, a trzy pozostałe były poddanymi pruskimi. Na zebraniu tym panowie owi ustalili, że powołuje się do życia spółkę akcyjną pod nazwą Białostocka Manufaktura „Eugeniusz Becker i Spółka”. Kapitał założycielski tego przedsięwzięcia biznesowego ustalono na 600 tys. rubli, które uzyskano poprzez sprzedaż puli 120 udziałów (akcji) o cenie nominalnej 5 tys. rubli każdy. Nabywcami tychże udziałów byli właśnie wyżej wymienieni posiadacze. Właścicielami największej puli akcji (74, czyli 61 %) byli inicjatorzy całego przedsięwzięcia – tj. August Moes i Eugeniusz Becker.

Na zebraniu uchwalono, że zebrane w ten sposób fundusze posłużą na wybudowanie fabryki sukna, jej wyposażenie, oraz zakup surowców potrzebnych na rozpoczęcie produkcji. Według wyliczeń na samo postawienie budynków nowej fabryki przeznaczono kwotę 89.600 rubli (w kwocie tej ujęto cenę gruntu). Wyposażenie fabryk wyceniono na kwotę 340.400 rubli, zakup surowca do produkcji 118.000 rubli, natomiast na promocję firmy 22.400rubli.

Firmą zarządzała rada dyrektorów; na pierwszą trzyletnią kadencję mianowano Augusta Moesa, Eugeniusz Becker i Adolf Buchholtz, natomiast na dwa lata wyznaczono Bronisława Wernera i Jana Bierdzińskiego. Dyrektorem generalnym przedsiębiorstwa został Eugeniusz Becker. Fabryka zajmowała się produkcją aksamitu i różnego rodzaju pluszu.

Po dziesięciu latach działalności wartość fabryki E. Becker i Spółka wzrosła o 10%, choć wartość pojedynczej akcji była niższa o 90% w porównaniu do roku 1895. W roku 1905 kapitał firmy wynosił 642.500 rubli, który dzielił się na 1285 udziałów o wartości 500 rubli każdy i był w posiadaniu 35 akcjonariuszy.

W okresie międzywojnia była Manufaktura Białostocka „Becker i Spółka” była już potężną firmą. Fabryka przy ulicy Świętojańskiej 14 w Białymstoku posiadała 96 krosien tkackich; jej roczna produkcja tkanin była rzędu ok. 700 tys. metrów bieżących, a przetwórstwo przędzy przekraczało 200 ton rocznie. Firma utrzymywała swe przedstawicielstwa we Lwowie, Poznaniu, Warszawie, Wilnie i Krakowie. W roku 1928 kapitał spółki wynosił 2.400.000 zł i dzielił się na 4800 udziałów o cenie nominalnej 500 zł każdy.

W okresie okupacji radzieckiej w latach 1939 – 1941, przejęły ją władze rosyjskie i fabryka przyjęła nazwę "Państwowa Fabryka Pluszu BSSR". W okresie okupacji niemieckiej w latach 1941 - 1944 natomiast przeszła w zarząd Niemiec. Po wojnie fabryka pluszu „E. Becker i Spółka” została upaństwowiona i zmieniła nazwę na Fabryka Wyrobów Runowych „Biruna”. Po przemianach ustrojowo – gospodarczych, które miały miejsce po roku 1989, została sprywatyzowana i zmieniła nazwę na Fabryka Wyrobów Runowych „Biruna” S.A. Firma działa do dziś.

Tomasz Fiedorowicz

Protokół pierwszego ogólnego zebrania akcjonariuszy Białostockiej Manufaktury „Eugeniusz Becker i Spółka” w zespole archiwalnym Starszy Notariusz Sądu Okręgowego w Grodnie 1883-1915 sygn. 63, k. 407 – 409. Ponadto materiały archiwalne z działalnością tej fabryki znajdują się w zespole archiwalnym Fabryka Wyrobów Runowych „Biruna” w Białymstoku 1944 – 1992.